Ondanks dat ik nog geen last heb van hoogteziekte, voel ik me niet optimaal. Zodra je je bed uitstapt om naar het toilet te gaan, ben je al buiten adem. Op deze hoogte zit er veel minder zuurstof in de lucht. 's Nachts is het erg koud en ben je kortademig doordat je ligt. Ontbijten (droge cake, pannenkoek en ei) is in Tibet en China relatief duur (€ 5,-) en onsmakelijk. Ik kan me prima vinden in de warme Tibetaanse en Chinese gerechten.

Vanmiddag heb ik de laatste keer zicht gehad op de Mount Everest, de rest van de reis is de berg niet meer te zien. Na 10 minuten gestaard te hebben, ben ik de bus ingestapt op weg naar de stad Shigatse. De weg is besneeuwd, velen yaks staan er op hun gemak met de poten in de sneeuw. Het verbaast me niets dat er nóg een controlepost is. Dit keer omdat we een bepaald district ingaan, wat ik nog kan begrijpen dat er dan controle is. Het ene toilet is nog smeriger dan de ander onderweg. Ik kan niet wachten op een hotel met eigen douche en toilet!
Tibet heeft een verbazingwekkend mooi landschap. Dat het mooi zou zijn wist ik al, maar als je er dan daadwerkelijk al 3 dagen doorheen rijdt, is het nog veel spectaculairder. De ene bocht is nog mooier dan de andere. Het landschap is ook divers dus je verveelt je niet snel. De wegen zijn goed, wat komt door de Chinese invloed. Onderweg zie je veel verlaten nomadententen. Dit komt omdat er vanaf 2008 veel sneeuwval is gevallen (dieren gingen dood dus geen voedsel) en de overheid daarom de nomaden een eigen huis heeft gegeven.

Het hoogste punt waar ik gedurende deze reis ben gekomen is de Gyatso La-pas op 5248 m. Deze hoogte is erg onprettig voor degene die last hebben van hoogteziekte. Op de pas hangen weer overal gebedsvlaggen, maar helaas zijn er weinig besneeuwde bergtoppen om me heen. La Lung-pas is qua dat betreft mooier. Je kan er gebedsbriefjes kopen met een spreuk erop en deze loslaten op de pas zodat je een wens mag doen. De verkopers dringen ontzettend aan dus daarom heb ik het niet gedaan. Ik heb toch al genoeg blessings en wensen aan India overgehouden. Bij de daling zijn er opeens veel bomen, je verwacht dit niet tussen het kale gebergte. Tijdens de lunch in Lhatse dacht ik goed te doen aan een bord spaghetti met tomatensaus. Ik had natuurlijk kunnen verwachten dat het anders was maar dit is echt niet te eten! Harde noodels met droge, smakeloze tomaten eroverheen is niet mijn ding.

Shigatse had ik heel rustig verwacht. Het is een leuke stad met veel marktjes en restaurantjes. De eerste glimp die ik heb opgevangen van het Tashilunpoklooster maakt me al erg nieuwsgierig. Hopende op een warme douche na 3 dagen, zijn we aangekomen bij het bekende Shigatse Yak Hotel. En yes, een warme douche, eigen toilet en zonder spiralen in de bedden ga ik een ontspannen nacht tegemoet.

15 mei

Yakyoghurt, yakboter, yakkaas, het smaakt allemaal heel zuur. Al is het yakvlees dan wel weer lekker, dat heeft de smaak van een biefstuk maar de structuur van runderstoofvlees. Het hoort erbij om de lokale gerechten uit te proberen. Eindelijk ga ik naar het eerste Tibetaanse klooster toe, iets waar ik lange tijd naar uitgekeken heb. Het Tashilunpoklooster is erg indrukwekkend. Het klooster is in 1447 opgebouwd door de eerste DL. Shigatse is de één na belangrijkste stad van Tibet, de stad van de PL (Panchen). En Lhasa de stad van de DL. Binnenin zijn er 3 stupa's: van de tiende, vierde en vijfde t/m negende. Er zijn 1000 verschillende Buddha's die ieder een andere betekenis hebben. De gezichten van de Buddha's lijken op elkaar maar aan de stand van de hand kun je zien wat het betekend. Tegenwoordig hoort 89% van de monniken bij de Yellow/Gelug-orde, één van de vijf hoofdscholen binnen het Tibetaanse Boeddhisme. De monniken dragen gele puntmutsen en de traditionele donkerrode gewaden ter herkenning. Ze zien er erg mooi uit.

Het Buddha beeld van de toekomst is gigantisch met zijn 26 m hoogte. Eén vinger alleen is al 1,20 m. Aan dit beeld hebben 400 mensen 4 jaar lang aan gewerkt. Je zou denken dat ze gek zijn om er zoveel werk aan te verrichten, maar geloof me; het werk is het meer dan waard als je ziet hoe prachtig de Buddha is.
Overal staan kaarsen en de Tibetanen scheppen hier boter bij om het licht te laten branden. Zodra ze dood gaan, hebben ze dat licht nodig om de weg te vinden naar een nieuw leven. Hiervoor is ook het Endless teken gemaakt, het heeft geen begin en ook geen eind. Zo zien de Boeddhisten hun levens ook.

Eindelijk is er weer leven om me heen door de leuke kledingwinkels, overal fruit- en sieradenmarkten en de restaurants met Indiaas, Nepalees en Tibetaans eten.

16 mei

Ik sta te springen om naar de volgende stupa te gaan: de Kumbumstupa in Gyantse. Gyantse is in 1733 opgebouwd, er loopt af en toe een man met paard en wagen door het oude dorp en er staan veel koeien. Verder is het er afgelegen. Binnen de kloostermuren staat de 35 m hoge Kumbumstupa. Ik vind het één van de mooiste bouwwerken in Tibet. Binnenin zijn er 112 kapellen vol Buddha beelden en muurschilderingen. De een is nog indrukwekkender dan de ander. De Buddha of sympathie is mijn favoriet, deze heeft namelijk 1000 ogen en armen om iedereen van hulp te kunnen voorzien. Het is een mooi plaatje. Boven de stupa heb je een geweldig uitzicht over het dorp en het fort aan de overkant.

De weg naar Lhasa gaat over veel passen en langs meren. De Chinezen vragen sinds 2012 op bijna iedere pas entreegeld van rond de 50 yuan (€6,50), wat voor hier veel geld is. De chauffeur heeft langs andere uitkijkpunten op de gletsjers en meren gestopt omdat je vanaf daar ook een schitterend uitzicht hebt en je dan niet langs al die geldposten komt. Ik snap dat ze er geld voor vragen, zij moeten het gebied bovendien onderhouden. Maar bijna niemand gaat nu meer op dat ene punt stoppen dus ze verzieken het voor zichzelf. Bij één pas is het zelfs zo dat je hoe dan ook moet betalen, al zou je geen fotostop willen maken. Ze gaan dan voor de bus staan en stormen de bus in dat ze van iedereen het geld willen hebben. Op deze manier wordt het niet toerist vriendelijk. De mooie turkooizen meren zoals het Scorpion Lake of Yamdruk Tso, zijn omringd door hoge bergen met op de achtergrond de besneeuwde bergtoppen. Wie wilt dit nou niet zien?

Ik ben op een plek geweest waar er vroeger sky burrials voorkwamen. Een sky burrial is een heilige manier om verder te gaan naar een nieuw leven. Een monnik snijd het lichaam in stukken en blaast op de hoorn om de gieren te roepen. De gieren zullen de lichaamsstukken stuk voor stuk opeten. Een stuk van de schedel wordt met klei verwerkt en daar worden weer amuletten of potten van gemaakt.De sky burrials komen vandaag de dag nog steeds voor in Tibet, hier mogen uiteraard geen mensen van buitenaf aanwezig zijn. Het is ook nog een verschil of het boven op de berg gebeurd of beneden. Dit gaat gepaard met geld, wie veel geld heeft mag boven op de berg, zo dicht mogelijk bij de hemel overgaan naar een nieuw leven. Zo zie je maar weer dat het in iedere cultuur gaat om geld (de ene dan wel meer dan de andere). Doordat de gieren op de plaats waar ik gestaan heb niet meer komen, worden ze nu gevoerd aan de vissen. De Tibetanen proberen een familielid altijd te redden maar als het geen zin meer heeft, stoppen ze met behandelen en spenderen zij veel geld aan de begrafenis. Ze hebben er eerder vrede mee omdat het leven niet eindigt. In Nederland blijven we koste wat het kost doorgaan met behandelen omdat we geen afstand kunnen doen.

Tashi vertelde me dat hij het fijn vind dat ik veel interesse in hem en zijn cultuur toon en noemde mij zijn eerste Hollandse vriend. Hij heeft me als dank een armband gegeven. Omdat Tashi 'geluk' betekent, brengt de oranje armband met gele kraal zelf ook nog geluk. Wat een sympathieke man. Overigens de enige Tibetaan die ik tot nu toe sympathiek noem. De mensen bij de kraampjes zijn irritant met toeschreeuwen en ze kunnen niet normaal communiceren. Een praatje maken kunnen ze vaak niet waarderen en je begrijpen dat weigeren ze ook. Tot nu toe vind ik de Indiërs en Nepalezen erg enthousiaste en vriendelijke mensen. Maar de Tibetanen komen op mij wat verbitterd over. Al is dat ook niet zo raar als je kijkt naar de regels en plichten die zij opgelegd krijgen. Ze mogen niet eens een eigen mening hebben...

Bij Lhasa aangekomen zie je een moderne Chinese stad. Overal hijskranen, grote hotels en brede drukke wegen om je heen. Gelukkig zijn er wel nog delen van Lhasa die in de Tibetaanse sfeer zijn behouden, maar de vraag is voor hoelang het nog zal zijn. De Barkhor is het centrale plein waar veel Tibetanen de kora lopen. Het plein staat vol met marktjes en loopt rond de Jokhang tempel. Het hotel waar ik de aankomende 4 nachten zal overnachten ligt precies aan dit plein, ideaal.